Over de zin van het bestaan

De vraag of het leven zin heeft houdt mensen bezig sinds mensenheugenis. In de Nederlandse taal stellen we die vraag op meerdere manieren. Wat is de zin van het leven? Heeft het leven zin? We stellen deze vraag eveneens binnen een persoonlijke context. Wat is de zin van mijn leven? Heeft mijn leven zin?

Beiden typen vraagstelling doelen op een zin die buiten het leven om bestaat. Is zin een kenmerk van het leven, dan kan het dat zinsattribuut verwerven of kwijtraken. De vraagsteller heeft zijn zin-als-attribuut in ieder geval niet ontdekt; de zin staat (nog) los van zijn leven.

Heeft het leven zin, dan bezit het er één, zoals een mens een huis of een baan bezit. Een huis moet je onderhouden of uitbouwen, maar het bestaat ook zonder jou. Deze zin overstijgt het leven zoals een huis een nieuwe eigenaar kan hebben. Het huis heeft een eigenaar—dingen kunnen mensen bezitten. Zou zin dan ook een ‘ding’ zijn wat het leven bezit, dus het leven aan zich onderwerpt? Of is de mens eigenaar van zijn eigen zin, die hij kan kopen of verhandelen?

Creëer je echter een baan door je aanwezigheid op kantoor of in een fabriek, dan kan het betekenen dat die baan weer verdwijnt wanneer jij ontslag neemt. En indien je opvolger je baan overneemt, is het dan nog wel dezelfde baan?

Samenvattend: komt er een zin tot stand in interactie met degene die hem zoekt (een zin die we kunnen zijn of worden), of ligt de zin al vast en kunnen wij hem enkel tegen het lijf lopen (een zin die we kunnen aanschouwen, bezitten, onderhouden of verhandelen)?

Alhoewel de eerstgenoemde variant aantrekkelijker klinkt dan de andere, omdat we die zin mede kunnen bepalen, trek ik beide gezichtspunten in twijfel. Doordat we de vragen over de zin van het leven al zo hebben gesteld dat de zin die we zoeken bij voorbaat los van ons staat (wat is de zin van …, wat heeft zin?), hebben we onszelf onopzettelijk blind gemaakt voor de mogelijkheid dat de zin al in ons ligt.

Laten we de vragen bijstellen naar een hoger abstractieniveau. Kan iets de zin van het leven zijn, of is het leven zelf zin? Heeft het leven zin, of geeft het leven zin?