Voor het behoud van Zwarte Piet

Quincy Gario en zijn apostelen vechten voor ongelijkheid

Prinses Marianne van Oranje-Nassau (1810–1883) was de dochter van Koning Willem I en tante van Koning ‘Gorilla’¹ Willem III. In 1850 kocht zij tijdens een reis door Egypte op de markt van Caïro een slaaf.² Marianne nam de ongeveer vijftienjarige jongen mee naar Nederland en behaalde er de krant mee:

“Hij [is] uit Nubië herkomstig, hetgeen zijne hoog koper bruine kleur, gekroesd haar, eenigzins dikke lippen, breeden neus ook wel aanduiden.”³ Prinses Marianne kleedde hem aan met een Arabisch kostuum “van eene fijne, dan eens bruine, dan eens zwarte stof, met zilver en goud bezet.”⁴

Die beschrijving doet ons denken aan Zwarte Piet. Was deze jongen de ‘Oerpiet aller Pieten’, en dus het bewijs voor een racistische traditie?

De Zwarte Piet van Jan Schenkman

Nee, dat klopt niet. In zijn huidige vorm baseerden we de Sinterklaastraditie op een boekje van Jan Schenkman, St. Nikolaas en zijn knecht. De tekenaar⁵ van Jan Schenkman liet zich voor het boekje ongetwijfeld inspireren door het uiterlijk van zwarte mensen, maar Zwarte Piet speelde nadrukkelijk niet de rol van slaaf — veeleer de rol van knecht, een respectabel betaald beroep.⁶ De gelijkwaardige Zwarte Piet van Jan Schenkman dreef de spot met de Amsterdamse grachtengordelelite die zwarte kindslaven⁷ als souvenirs meebrachten van vakanties, zoals Prinses Marianne deed, met wie Schenkman al eerder de spot dreef in zijn boekje Sint Nicolaas schenkt ieder wat.

In dat eerdere boekje noemt Sinterklaas zijn Piet “den eedlen Kindervriend”.⁸ Maar geen slaaf dus. Een andere invloed voor Schenkman’s Piet ligt meer voor de hand, namelijk een verhaaltje over De Geschiedenis van de zwarte jongens van W.P. Razoux. Het gaat over drie roomblanke jongens, Frits, Klaas en Jan, die een Moriaantje discrimineren om zijn donkere huidskleur. Sinterklaas ziet het gebeuren en wordt zo kwaad dat hij de jongens onderdompelt in een grote pot met inkt. De inkt maakt de jongens van top tot teen “zwarter nog dan roet”.⁹ Zo ervaren ze voor straf hoe het voelt om te worden gediscrimineerd!

Een edele kindervriend

Historisch gezien is Zwarte Piet dus een baken van antiracisme en niet, wat de tegenstanders ons nu willen laten geloven, “een teruggooi naar slavernij”.¹⁰ Zwarte Piet gedraagt zich niet slaafs, maar als een edele kindervriend die met speels zelfvertrouwen de autoriteit van vaderfiguur Sinterklaas tart — Zwarte Piet leert kinderen voor zichzelf op te komen.

Waarom zien tegenstanders dan toch racisme in Zwarte Piet? Ook de rechtbank van Amsterdam beweerde een “negatieve stereotypering”¹¹ te zien. De oorzaak van die dwaling lijkt culturele spraakverwarring: de tegenstanders van Zwarte Piet wanen zich leden van de Afrikaans-Amerikaanse Black Power-cultuur, laten zich inspireren door Martin Luther King, Rosa Parks en Malcolm X, en hebben meer kennis van de kont van Kim Kardashian dan van het sinterklaasfeest.

Mythische archetypen

Geheel ten onrechte geloven de anti-Pieten dat Zwarte Piet zich schuldig maakt aan blackface, het racistische gebruik waarbij geschminkte blanke acteurs zwarte dommeriken speelden.¹² Maar Europa kent geen blackface-traditie, wel mythische figuren met donkere of zwarte gezichten, zoals Harlekijn, de Oostenrijkse Krampus, de Duitse Knecht Rupprecht en Belsnickel, en de Zwitserse Schmutzli.¹³ De Verenigde Naties verklaarden de Iraanse Hadji Firoez, de islamitische Zwarte Piet, tot cultureel werelderfgoed.¹⁴ Tweeduizend jaar geleden schreef Romeins historicus Tacitus over Germaanse krijgers die hun lichamen verfden om de vijand schrik aan te jagen.¹⁵

Deze archetypen zijn veel ouder dan de Europese ontdekking van Afrika en hebben niets te maken met racisme, slavernij of kolonialisme.

De apostelen van Malcolm X

Quincy Gario en zijn apostelen zijn zelf geworden wat zij beweren te haten: racisten. De tegenstanders van Zwarte Piet vechten niet voor hun gelijkheid, maar voor de omkering van de ongelijkheid. Blanke Nederlanders kunnen niets doen wat de woede wegneemt, want het gaat niet om Zwarte Piet. Zelfs wanneer we het sinterklaasfeest helemaal afschaffen, dan zullen de Malcolm X-aanhangers opmarcheren om het volgende icoon van onze cultuur te vernietigen. De doelen zijn pas bereikt als de zwarte mens de blanke tot slaaf heeft gemaakt.

Nederlanders moeten tolerant zijn, maar dat is iets anders dan capituleren voor agressieve minderheden. Daarom moeten we het sinterklaasfeest met alle toegestane middelen beschermen. En we moeten zwarte racisten dezelfde behandeling geven als alle andere racisten.

1Bijnaam van Koning Willem III vanwege zijn boerse uitbarstingen. “Sicco Ernst Willem Roorda van Eysinga”, Wikipedia,http://nl.wikipedia.org/wiki/Sicco_Ernst_Willem_Roorda_van_Eysinga (18 november 2014).

2Arabieren verkochten de Soedanese slaaf.

3Nieuwe Rotterdamse Courant, 12 augustus 1850, http://kranten.delpher.nl/ (19 november 2014).

4Ibid.

5Petrus van Geldorp.

6Jan Schenkman, St. Nikolaas en zijn knecht (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, 1850), http://www.dbnl.org/tekst/sche039stni01_01/.

7Wellicht verklaart het de huidige houding van de links-progressieve elite, die immers zelf van slavenhouders afstamt. Michiel Kruijt, “Geen twijfel: ‘Zwarte Piet stamt af van kindslaven’,” De Volkskrant, http://www.volkskrant.nl/binnenland/geen-twijfel-zwarte-piet-stamt-af-va...(19 november 2014).

8Jan Schenkman, Sint Nicolaas schenkt ieder wat: boertig dichtstukje (Amsterdam: G. Theod. Bom, 1850).

9W.P. Razoux, Een aardig prentenboek met leerzame vertellingen (Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren, 1848), http://www.dbnl.org/tekst/razo001aard01_01/.

10Dat beweerde de ongeïnformeerde Verena Shepherd, een vrijwilliger van de VN. Just Fontein, “Hoofd VN-onderzoek: Zwarte Piet is terugkeer slavernij,” De Volkskrant,http://www.volkskrant.nl/binnenland/hoofd-vn-onderzoek-zwarte-piet-is-te...(19 november 2014).

11Uitspraak Rechtbank Amsterdam, zaaknummer AMS 13/6350,http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBAMS:2014:3888(19 november 2014).

12Mickey Mouse wordt wél geassocieerd met blackface, maar daar hoor je Quincy Gario niet over. “Mickey’s Mellerdrammer”, YouTube,https://www.youtube.com/watch?v­Dw06K0dG1Zw (19 November 2014).

13“Companions of Saint Nicholas,” Wikipedia,http://en.wikipedia.org/wiki/Companions_of_Saint_Nicholas (19 november 2014).

14“Nowruz,” Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Nowruz (19 november 2014).

15Publius Gaius Tacitus, Het leven van Agricola / De Germanen, vertaald door Vincent Hunnink (Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2000).