Je maintiendrai leest de wapenspreuk van Nederland–ik zal handhaven. Maar is onze democratie een moderne verworvenheid die we, eenmaal verworven, voor altijd zullen handhaven? Nee, zegt professor Colin Crouch van de Universiteit van Warwick, auteur van het pamflet Coping with Post-Democracy. Volgens Crouch leven westerlingen, of ze het nu doorhebben of niet, in het post-democratische tijdperk waarin democratische instituten slechts een ceremoniële rol spelen.
De kenmerken van leven na democratie zien we om ons heen: steeds lagere verkiezingsopkomsten, steeds meer achterkamertjespolitiek en een steeds grotere focus op de persoonlijkheden van politici in plaats van op hun beleid. In een post-democratie past de door Geert Wilders bedachte term ‘nepparlement’, maar ook het geklaag van intellectuelen over het „effect van referenda op de democratie.” Referenda zijn de enige democratie zijn die we nog hebben. Met democratie bedoelen we vaak niet de macht van het volk, maar de macht over het volk—kuddemanagement.
Professor Crouch legt uit hoe en waarom democratieën door sabotage het onderspit delven. In de jaren vlak na de stichting van een democratie stort het volk zich met volle overgave op de nieuwe mogelijkheden, maar die interesse ebt later weg. Ondertussen leren bestuurselites hoe ze de stemgerechtigde massa moeten managen en manipuleren. Ze doen dat middels voorgekookte massa-opinie die ze via krant, radio, televisie en internet bij het volk aanprijzen. (Bij ons heten zulke kanalen De Wereld Draait Door, Nieuwsuur of Pauw.)
Uiteindelijk raakt het volk gedesillusioneerd, verveeld. Het volk heeft belangrijkere dingen aan het hoofd dan politiek actief te zijn, aldus Crouch. Dan kwijnt ook de zin om te gaan stemmen weg, zoals we afgelopen 6 april bij het referendum over het Oekraïneverdrag zagen. De Nederlandse kiezers haalden in de verlengminuten ternauwernood de kiesdrempel van 30%. Niet alleen de strategische thuisblijvers verzaakten hun democratische plicht, maar net zoals bij de Europese verkiezingen bleef ruim tweederde van de bevolking thuis. We hebben inderdaad andere dingen aan ons hoofd.
In dat geval moeten we met professor Crouch concluderen dat democratie een wassen neus is geworden. Begin 21ste eeuw beschouwen velen in het Westen de democratie als lichtnummertje voor het fatsoen, maar de stem van het volk heeft al lang niet meer dezelfde impact die het een eeuw geleden had. Burgers zijn verworden tot passieve toeschouwers van de politieke spelen, niet veel anders dan horige boeren en lijfeigenen, waarschuwt Crouch:
”[…] zowel de technieken om de publieke opinie te manipuleren als de mechanismen om politiek kritisch te onderzoeken worden steeds geraffineerder, terwijl de inhoud van de partijprogramma’s en de rivaliteit tussen partijen steeds saaier en leger worden. Men kan dit niet een vorm van anti-democratie noemen, […] maar tegelijkertijd is het moeilijk om dit tot democratie te verheffen, omdat zo veel burgers zijn gereduceerd tot de rol van gemanipuleerde, passieve, zeldzame deelnemers.” 1
Democratie is een luxe. Welvarende maatschappijen kunnen zich democratie veroorloven tot het geld opraakt. Het verval van de westerse democratie moeten we misschien zien als het verval van westerse macht in de wereld. Onze bestuurselites verachten de democratie om nog een andere reden: de noodzaak tot militaire en industriële continuïteit om hun macht over het volk te behouden. Zou het volk met haar democratische stem werkelijk aan de macht komen, dan zou het plebs kunnen beslissen het leger volledig af te schaffen. Dan stelde het volk zich als makke schapen bloot aan de eerste de beste antidemocratische bezetter.
Ergens mogen we de hoop koesteren dat de islamitische massamigratie naar Europa niet geheel toevallig samenvalt met kwijnende Europese democratieën. Als de meerderheid van de kiezers daadwerkelijk graag in een islamitisch kalifaat wil leven, of werkelijk te naïef is om de gevolgen van massamigratie te begrijpen, dan zullen beter geïnformeerde elites de macht naar zich toe moeten trekken om de vijand weerstand te bieden.
Dat scenario geeft ons een sprankeltje hoop tegen de nachtmerrie dat het juist de Europese elites zelve zijn die het continent in de afgrond willen storten. Vrijheidslievende Europeanen moeten in verzet komen, zowel tegen hun manipulerende elites als tegen het verval van de democratie. Laten we de parlementaire democratie vervangen door een directe democratie, zodat niet de onzekere thuisblijvers, maar de vastberaden stemmers hun toekomst effectief veilig kunnen stellen.
1Colin Crouch, Coping with Post-Democracy, 1ste ed. (Fabian Society, 2000), http://www.fabians.org.uk/wp-content/uploads/2012/07/Post-Democracy.pdf.
Reacties
Een reactie posten